30 اکتبر 2023- در یک مطالعه ی اخیراً منتشر شده در Nutrients، محققان ارتباط بین پایبندی به رژیم غذایی مدیترانه ای (MD)، ترشح انسولین (IS)، مقاومت (IR) و حساسیت به انسولین را در افراد چاق یا دارای اضافه وزن ارزیابی کردند.

رژیم غذایی مدیترانه ای و مقاومت به انسولین

چاقی و اضافه وزن شرایط مزمنی هستند که با بیماری های همراه مختلف مانند بیماری های قلبی عروقی، دیابت نوع 2، سرطان ها، دیس لیپیدمی و فشار خون بالا مرتبط هستند. مقاومت به انسولین یکی از محرک های اصلی عوارض مربوط به چاقی است و یک عامل خطر قلبی عروقی در بین افراد بدون دیابت نوع 2 است.

گزارش ها حاکی از آن است که بیش از یک سوم از بزرگسالان ممکن است پیش دیابت داشته باشند. با این حال، اکثر مردم از این بیماری که مستعد کننده ی ابتلا به دیابت است، بی اطلاع هستند. بنابراین، تشخیص و درمان مقاومت به انسولینو پیش دیابت برای کاهش بیماری ها و مشکلات قلبی متابولیکی حیاتی است.

عوامل متعددی ممکن است باعث ایجادمقاومت به انسولین یا پیش دیابت شود، مانند رژیم غذایی ناسالم، سابقه خانوادگی دیابت نوع 2، چربی اضافی بدن و فعالیت بدنی کم. بنابراین، تغییر سبک زندگی، دفاع خط اول برای پیشگیری از پیش دیابت و مقاومت به انسولین است.

پایبندی به رژیم غذایی مدیترانه ای با خطر دیابت نوع 2 کمتر همراه است، یک متاآنالیز کاهش 14درصدی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را به ازای افزایش دو امتیاز در امتیاز پایبندی به رژیم غذایی مدیترانه ایگزارش کرده است. ویژگی رژیم غذایی مدیترانه ای، مصرف مداوم غذاهای گیاهی با روغن زیتون فوق بکر، مصرف متوسط چربی حیوانی و پروتئین، و مصرف محدود غذاهای فرآوری شده و شیرینی ها است.

قابل ذکر است که هنوز مشخص نیست که آیا مزایای رژیم مدیترانه ای به دلیل رژیم غذایی به عنوان یک کل، یا اجزای خاصی در این رژیم غذایی است.

در مورد این مطالعه

مطالعه ی حاضر ارتباط بین پایبندی به غذایی مدیترانه ای، مقاومت به انسولین، ترشح انسولین، و شاخص های حساسیت به انسولین را در افراد چاق یا دارای اضافه وزن ارزیابی کرد. بیمارانی که به یک مرکز چاقی در یک بیمارستان دانشگاهی در ایتالیا مراجعه می کردند، بین ژانویه 2022 و ژانویه 2023 برای ورود به این مطالعه غربالگری شدند. شرکت کنندگان واجد شرایط بزرگسالان 18 تا 65 ساله با شاخص توده بدنی (BMI) بیش از 27 کیلوگرم بر متر مربع و وزن ثابت در سه ماه گذشته بودند.

افراد باردار/شیرده یا مبتلا به دیابت نوع 2، دیابت نوع 1، بیماری های عروق مغزی یا قلبی عروقی، سرطان ها، شرایط التهابی مزمن، و نارسایی کبدی/کلیه از مطالعه حذف شدند. افرادی که تحت درمان کاهنده گلوکز، داروهای ضد روان پریشی، گلوکوکورتیکوئیدها، آگونیست های گیرنده پپتید 1 شبه گلوکاگون (GLP1) و داروهایی که باعث افزایش وزن می شوند، نیز از مطالعه حذف شدند.

شرکت کنندگان در مطالعه، اطلاعاتی در مورد جمعیت شناسی، عادات سبک زندگی و سابقه پزشکی ارائه کردند. پایبندی به رژیم مدیترانه ای با استفاده از پرسشنامه 14 سوالی PREDIMED مورد بررسی قرار گرفت.

برای تخمین سطح انسولین و گلوکز پلاسما، آزمایش تحمل گلوکز خوراکی بر روی هر شرکت کننده انجام شد. ارزیابی مدل هومیوستاتیک (HOMA) برای مقاومت به انسولین (HOMA-IR) برای ارزیابی شاخص‌های فوق در حالت ناشتا استفاده شد.

مدل هومیوستاتیک (HOMA)برای عملکرد سلول بتا برای ارزیابی ظرفیت ترشح انسولین استفاده شد. فعالیت انسولین پس از بار گلوکز با استفاده از شاخص حساسیت به انسولین (ISI) و روش حساسیت به انسولین گلوکز خوراکی (OGIS) تعیین شد. از همبستگی رتبه ای پیرسون یا اسپیرمن برای بررسی همبستگی بین متغیرهای مطالعه استفاده شد.

یافته های این مطالعه

برای این مطالعه 62 شرکت‌کننده با میانگین سنی 49 سال، از جمله 55 زن، انتخاب شدند. میانگین شاخص توده ی بدنی این افراد 35.8 کیلوگرم بر متر مربع بود.

دوازده شرکت‌کننده پایبندی کمی به رژیم غذایی مدیترانه ای، 35 نفر پایبندی متوسط و 15 شرکت‌کننده پایبندی زیادی را به این رژیم غذایی گزارش کردند. افراد با پایبندی زیاد به رژیم غذایی مدیترانه ای، مسن تر از افراد با پایبندی کم بودند.

عادات سبک زندگی، شیوع بیماری، شاخص توده بدنی و توزیع جنسی در گروه‌های پایبند به رژیم مدیترانه ای تفاوتی نداشت. به همین ترتیب، غلظت هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c)، و همچنین شیوع اختلال در گلوکز ناشتا و اختلال تحمل گلوکز، در بین گروه‌ها مشابه بود.

سطح قند پلاسما ناشتا در بین گروه ها متفاوت نبود. با این حال، سطح انسولین ناشتا در شرکت کنندگان با پایبندی بالا به رژیم مدیترانه ای به طور قابل توجهی پایین تر بود. HOMA-IR نیز در افراد با پایبندی بالا به رژیم مدیترانه ای، کمتر بود. همچنین حساسیت به انسولین در گروه پایبندی بالا به رژیم مدیترانه ای، به طور قابل توجهی نسبت به سایر گروه ها بالاتر بود.

عملکرد سلول بتا در شرکت کنندگان با پایبندی بالا به رژیم مدیترانه ای نسبت به کسانی که پایبندی متوسطی به این رژیم داشتند، کمتر بود. با این حال، هیچ تفاوتی بین گروه های پایبندی کم و زیاد وجود نداشت. امتیاز PREDIMED بطور مستقیم با حساسیت به انسولین و بطور معکوس با HOMA-IR همبستگی دارد. در میان آیتم‌های رژیم مدیترانه ای، مصرف ماهی بطور مستقیم با حساسیت به انسولین و بطور معکوس با HOMA-IR  و عملکرد سلول‌های بتا همبستگی داشت که پس از تنظیم برای BMI قابل توجه باقی ماند.

نتیجه گیری

پایبندی زیاد به رژیم مدیترانه ای با کاهش مقاومت به انسولین در زمان ناشتا و پس از بار گلوکز در افراد دارای اضافه وزن یا چاق همراه بود، که این اثر در درجه اول با مصرف ماهی مرتبط بود. این یافته‌ها پیامدهای بالینی دارند، زیرا دستورالعمل‌های موجود بر تغییرات سبک زندگی به عنوان استراتژی‌های پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به پیش دیابت و عوارض مقاومت به انسولین تأکید می‌کنند.

یکی از محدودیت های قابل توجه در مطالعه حاضر، طراحی مقطعی آن است که امکان ایجاد رابطه علت- معلولی را نمی دهد.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20231030/How-does-the-Mediterranean-diet-impact-insulin-resistance-and-sensitivity-in-obese-individuals.aspx